Praca w niepełnym wymiarze godzin – Co pracownicy powinni wiedzieć

Informacje dla pracowników o zatrudnieniu w niepełnym wymiarze godzin

Około jedenastu milionów Niemców pracuje na pół etatu. Klasyczne osoby pracujące w niepełnym wymiarze godzin są młodymi matkami – ale teraz co piąta osoba pracująca w niepełnym wymiarze godzin jest mężczyzną i tendencja ta wzrasta. Powodem tego jest lepsza zgodność pracy i rodziny, która staje się coraz bardziej istotna dla obu płci. Przecież ta praca nie zawsze jest wszystkim w życiu.

Przepisy prawne dotyczące pracy w niepełnym wymiarze godzin

Na początku 2001 r. weszła w życie ustawa o zatrudnieniu w niepełnym wymiarze godzin i na czas określony (TzBfG). Od tego czasu ustawa o zatrudnieniu w niepełnym wymiarze godzin i zatrudnieniu na czas określony jest centralnym organem regulacji dotyczących nietypowych stosunków pracy. Jednym z deklarowanych celów ustawy w § 1 jest promowanie pracy w niepełnym wymiarze godzin oraz zapobieganie dyskryminacji pracowników zatrudnionych w niepełnym wymiarze godzin i na czas określony, w szczególności w zakresie wynagrodzenia. Ponadto § 6 stanowi, że pracodawca powinien umożliwić swoim pracownikom, w tym osobom na stanowiskach kierowniczych, pracę w niepełnym wymiarze godzin. Tak więc w pewnych okolicznościach pracownik może żądać skrócenia swojego czasu pracy przy pomocy TzBfG. Pod pewnymi warunkami pracownik ma nawet prawo przekształcić swoje stanowisko w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisko w niepełnym wymiarze czasu pracy.

Wymagania dotyczące stosowania pracy w niepełnym wymiarze godzin

Aby TzBfG mogło w ogóle mieć zastosowanie do indywidualnego stosunku pracy, muszą być spełnione pewne warunki. Z reguły pracodawca musi zatrudniać więcej niż 15 pracowników. Pracownicy zatrudnieni w niepełnym wymiarze godzin są tutaj liczeni jako pełnoetatowi pracownicy, ale stażyści nie liczą się. Co więcej, stosunek pracy musi istnieć od ponad sześciu miesięcy.

Co pracownicy powinni wziąć pod uwagę

Pracownik musi powiadomić pracodawcę o pożądanym skróceniu czasu pracy co najmniej trzy miesiące przed planowanym rozpoczęciem pracy. Oprócz żądanej liczby godzin musi on również wskazać pożądany rozkład godzin pracy w tygodniu w poszczególnych dniach roboczych. Z reguły to pracodawca decyduje o sposobie podziału czasu pracy. Jeżeli jednak pojawi się konkretna prośba o skrócenie czasu pracy do niepełnego wymiaru czasu pracy, pracodawca musi ją odpowiednio uwzględnić. W TzBfG pracownikowi przyznano więcej praw w tym zakresie. Jeżeli jednak pracownik nie przedstawi dokładnych informacji na temat konkretnego skrócenia czasu pracy i podziału czasu pracy, decyzja o sposobie wdrożenia pracy w niepełnym wymiarze godzin należy wyłącznie do pracodawcy.

Wniosek o pracę w niepełnym wymiarze godzin musi odnosić się do nieograniczonego skrócenia czasu pracy. TzBfG nie pozwala na egzekwowanie ograniczonego czasowo zatrudnienia w niepełnym wymiarze godzin. Wniosek może być złożony ustnie przez pracodawcę. Wskazane jest jednak, aby wniosek o pracę w niepełnym wymiarze godzin został zarejestrowany na piśmie dla celów dowodowych. Nie ma potrzeby uzasadniania wniosku, ale jest to generalnie zalecane.

Czy pracodawca musi wyrazić zgodę na wniosek o pracę w niepełnym wymiarze godzin?

Po złożeniu wniosku należy zawrzeć wspólne porozumienie polubowne między pracodawcą a pracownikiem. Jeżeli jednak nie ma powodów operacyjnych, które uniemożliwiałyby pracownikowi pracę w niepełnym wymiarze godzin, pracodawca musi wyrazić zgodę na skrócenie czasu pracy. Przyczyna operacyjna istnieje w szczególności wtedy, gdy skrócenie czasu pracy do niepełnego wymiaru czasu pracy znacznie pogorszyłoby organizację, przepływ pracy lub bezpieczeństwo w przedsiębiorstwie lub spowodowałoby nieproporcjonalne koszty.

Pracodawca ma obowiązek pisemnego poinformowania pracownika o decyzji dotyczącej wniosku o pracę w niepełnym wymiarze godzin co najmniej na miesiąc przed planowanym rozpoczęciem redukcji czasu pracy. Jeżeli pracodawca nie odrzuci zamiaru pracownika w formie pisemnej w odpowiednim czasie, czas pracy ulega skróceniu do pożądanego przez niego zakresu, nawet jeżeli pracownik udzielił ustnej odmowy. Jeżeli pracodawca odrzuci wniosek pracownika o pracę w niepełnym wymiarze godzin w odpowiednim czasie, pracownik może wnieść skargę do Sądu Pracy o zgodę pracodawcy na skrócenie czasu pracy. Wykazano tutaj, że orzecznictwo wyznacza wysokie standardy w zakresie odrzucania chęci pracy w niepełnym wymiarze godzin. Doświadczenie pokazuje, że decyzje te są przyjazne dla pracowników.

Jednak silna pozycja prawna pracownika odnosi się tylko do skrócenia czasu pracy. Jeśli więc pracodawca chce ponownie awansować na stanowisko pełnoetatowe, nie ma takiego roszczenia. Pracodawca musi jednak uwzględnić życzenie pracownika i uwzględnić go w sposób preferencyjny przy obsadzaniu odpowiedniego wolnego stanowiska, jeśli ma on takie same kwalifikacje.